Το Κληρονομικό Δικαίωμα Στην Πνευματική Ιδιοκτησία

ΙΔ.Καταληκτικά συμπεράσματα

Η ανάλυση που προηγήθηκε κατέδειξε ότι, παρά την απουσία ειδικών ρυθμίσεων για την κληρονομική διαδοχή επί δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων στο ν. 2121/1993, η σύμφωνη με τους κανόνες της μεθοδολογίας του δικαίου και τις γενικές ρήτρες του αστικού κώδικα ερμηνεία και εφαρμογή των διατάξεων του κληρονομικού δικαίου, μπορεί να οδηγήσει σε δίκαιη και αποτελεσματική αντιμετώπιση των προβλημάτων, που ενδέχεται να ανακύψουν κατά την άσκηση των δικαιωμάστων αυτών μετά το θάνατο του δημιουργού ή και των εκμεταλλευτών, στους οποίους τα είχε μεταβιβάσει ή παραχωρήσει. Άλλα ζητήματα επίσης μπορούν εύστοχα να επιλυθούν με προσφυγή στις κατά περίπτωση κατάλληλες διατάξεις των γενικών αρχών ή του ενοχικού δικαίου και σε λίγες περιπτώσεις του εμπραγμάτου δικαίου.

Η εύστοχη πάντως επίλυση των ζητημάτων αυτών συναρτάται αναγκαία με τη συνεκτίμηση των ιδιαιτεροτήτων, που εμφανίζουν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και τα συγγενικά δικαιώματα. Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί ο προβληματισμός που αναπτύχθηκε αναφορικά με τη δυνατότητα αποποίησης και του ηθικού δικαιώματος, καθώς και οι σοβαρές δυσκολίες, που προκύπτουν κατά τον υπολογισμό της νόμιμης μοίρας ή της συνεισφοράς.

Ενδιαφέρουσες προκλήσεις για τον ερμηνευτή και εφαρμοστή των σχετικών διατάξεων  αναδεικνύονται εξάλλου αφενός στις περιπτώσεις συνδιαχείρισης των δικαιωμάτων εκ μέρους περισσότερων κληρονόμων και αφετέρου στις περιπτώσεις διαχείρισής τους εκ μέρους τρίτων λειτουργών, όπως ο εκτελεστής διαθήκης, ο κηδεμόνας σχολάζουσας περιουσίας και ο εκκαθαριστής κληρονομίας, οι οποίοι, λόγω της φύσης των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων, ιδίως δε του ηθικού δικαιώματος, καλούνται να ασκήσουν τα καθήκον τά τους υπό το ασφυκτικό πλαίσιο σοβαρών περιορισμών.

Αν ληφθεί δε υπόψη η συχνή διαπίστωση ότι πολλοί κληρονόμοι, αγνοώντας τους κανόνες λειτουργίας της αγοράς πολιτιστικών αγαθών και την πραγματική αξία των έργων, επί των οποίων κληρονόμησαν δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας ή συγγενικά δικαιάματα, εγείρουν υπέρμετρες αξιώσεις ή ασκούν τη διαχείρισή τους κατά τρόπο, που μπορεί να αποκλείει ή να περιορίζει αδικαιολόγητα την πρόσβαση του κοινού στα πνευματικά έργα των δικαιοπαρόχων τους, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι η προσφυγή στις δικαιοηθικές αρχές του αστικού κώδικα,[1] όπως αποτυπώνονται ιδίως στα άρθρα 178, 179, 281, 288, παρέχει τα εχέγγυα της ακώλυτης παρουσίασης των έργων στο κοινό, κατά τρόπο που θα ανταποκρίνεται στη βούληση των δημιουργών και ταυτόχρονα θα  διασφαλίζει την απόληψη εύλογου οικονομικού οφέλους τόσο από τους κληρονόμους, όσο και από τους εκμεταλλευτές των έργων.

[1] Βλ. σχετικά Σταθόπουλο, Γεν. Ενοχ., σ. 197ˑ Παπανικολάου, Οι δικαιοηθικές αρχές στο ενοχικό δίκαιο του Μιχ. Π. Σταθόπουλου, σ. 3ˑ  Δωρή, Νομικές και εξωνομικές πηγές της επιταγής της κοινωνικής αλληλεγγύης και η μεταξύ τους σχέση, στο «Ζω δε ουκέτι εγώ. Ζει δε εν εμοί Χριστός», Αφιέρωμα στον Αρχιεπίσκοπο Δημήτριο, σ. 1075.

Κοινοποίηση συνδέσμου στο: